آشنایی با قطعات الکترونیکی مادربرد کامپیوتر
مادربرد (Motherboard) یا برد اصلی کامپیوتر یا اصطلاحاً (Mainboard)، یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم الکترونیکی یک رایانه است که تمامی قطعات سخت‌افزاری دیگر به آن متصل می‌شوند و پل ارتباطی بین قطعات یک کامپیوتر جهت اجرا و استفاده از آن می باشد. در این آموزش، مطالبی پیرامون آشنایی با قطعات الکترونیکی مادربرد کامپیوتر یاد خواهیم گرفت:
سوکت پردازنده (CPU Socket)
این بخش محلی است که پردازنده (CPU) یا همان واحد پردازش مرکزی به آن وصل می‌شود. بخشی که مانند مغز انسان عمل کرده و وظیفه ی اصلی محاسبات در یک کامپیوتر را بر عهده دارد. سوکت‌های سی پی یو انواع مختلفی دارند که با توجه به نوع پردازنده (Intel یا AMD) متفاوت هستند. سوکت‌ها معمولاً با پین‌های خاصی برای برقراری ارتباط با پردازنده طراحی شده‌اند.
اسلات‌های RAM (Memory Slots)
این بخش‌ها برای نصب حافظه‌های موقت (RAM) یا همان حافظه ی با دسترسی تصادفی استفاده می‌شوند. بیشتر مادربردها دارای چند اسلات حافظه هستند که می‌توان آنها را برای افزایش ظرفیت حافظه ارتقا داد. مثلا اگر حافظه ی اصلی یک کامپیوتر 8 گیگابایت باشد معمولا می‌توانیم یک رم 8 گیگابایت دیگر نیز در شکاف (اسلات) کناری آن قرار دهیم تا جمع رم کامپیوترمان 16 گیگابایت شود. البته قبل از تهیه کردن RAM جهت افزایش حافظه ی رایانه بهتر است کاتالوگ مادربرد یا حداکثر میزان رم قابل پشتیبانی را در سایت سازنده آن مطالعه و بررسی کنیم.
چیپ‌ست (Chipset)
چیپ‌ست بخش مهمی از هر مادربرد است که وظیفه ی مدیریت ارتباطات بین پردازنده، حافظه، کارت گرافیک، و سایر اجزای سخت‌افزاری را بر عهده دارد. چیپ‌ست‌ها معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: چیپ‌ست شمالی (Northbridge) و چیپ‌ست جنوبی (Southbridge).
اسلات‌های توسعه (Expansion Slots)
این اسلات‌ها برای نصب کارت‌های مختلف مانند کارت گرافیک، کارت صدا، کارت شبکه و غیره استفاده می‌شوند. رایج‌ترین نوع اسلات‌های توسعه، اسلات PCI Express (PCIe) است که در انواع مختلف (x16، x8، x4 و x1) برای انتقال داده با سرعت‌های متفاوت طراحی شده است.
پورت‌های ورودی و خروجی (I/O Ports)
بخش (Input/Output) شامل پورت‌های اتصال به دستگاه‌های خارجی مانند پورت‌های USB، پورت‌های صوتی Audio، پورت‌های شبکه (Ethernet) و پورت‌های ویدئو (مانند HDMI یا DisplayPort) است. این پورت‌ها معمولاً در پشت مادربرد قرار دارند.
اتصال SATA و M.2
این اتصالات برای اتصال دستگاه‌های ذخیره‌سازی مانند هارددیسک (HDD)، درایو حالت جامد (SSD) و درایوهای NVMe استفاده می‌شوند. اتصال SATA معمولاً برای HDD و SSDهای استاندارد به کار می‌رود، در حالی که M.2 برای SSDهای پرسرعت‌تر طراحی شده است.
کانِکتورهای برق (Power Connectors)
برای تامین برق به مادربرد و اجزای مختلف آن، کانکتورهای مختلفی وجود دارد. معمول‌ترین کانکتور برق، کانکتور 24 پینی ATX است که به طور کلی برای تامین برق اصلی مادربرد استفاده می‌شود. همچنین، یک کانکتور اضافی 4 یا 8 پینی برای تغذیه پردازنده نیز وجود دارد.
کنترُلِر صوتی (Audio Controller)
این بخش مسئول ارسال و دریافت سیگنال‌های صوتی به و از مادربرد است و معمولاً دارای ورودی‌ها و خروجی‌های صوتی برای اتصال بلندگوها، میکروفن‌ها و هدفون‌ها می‌باشد که روی مادربرد اغلب کامپیوترهای رومیزی 3 فیش رنگی شامل سبز جهت خروجی به اسپیکر، صورتی جهت اتصال به میکروفون و آبی جهت ورودی صدا مثلا از یک رادیوکاست قدیمی جهت ضبط صدا با کامپیوتر قرار داده شده است که اغلب با تنظیمات بخش صدا در کامپیوتر، می توانیم هر 3تای این فیش ها را به خروجی صدا جهت اتصال به 3 اسپیکر مجزا تعریف کنیم. لازم به ذکر است که برخی مادربردها علاوه بر این 3 فیش، 3 فیش رنگی مشابه نیز اضافه تر یعنی جمعا 6 فیش ورودی و خروجی صدا جهت اتصال به سیستم های مختلف صوتی به عنوان مثال جهت اتصال به سیستم صوتی 7کاناله دارند.
کولر و سیستم خنک‌کننده (Cooling System)
مادربردها دارای اتصالاتی برای نصب فن‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده مختلف هستند. این سیستم‌ها برای جلوگیری از داغ شدن اجزای مختلف مادربرد به ویژه پردازنده و چیپ‌ست طراحی شده‌اند.
باتری CMOS
باتری CMOS معمولاً روی مادربرد نصب می‌شود و برای نگهداری تنظیمات BIOS و ساعت سیستم در زمانی که کامپیوتر خاموش است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمانی که این باتری را از مادربرد جدا و 30 ثانیه بعد مجددا جای‌گذاری میکنیم تنظیمات مادربرد به حالت اولیه برمیگردد یا اصطلاحاً ری‌ست می‌شود.
پین‌های داخلی (Internal Pins)
این پین‌ها برای اتصال اجزای داخلی مانند دکمه روشن/خاموش، چراغ‌ها، پورت‌های USB جلو، و پورت‌های صوتی استفاده می‌شوند. این پین‌ها معمولاً در نزدیکی لبه مادربرد قرار دارند.
نوارهای LED و صفحه نمایش دیجیتال
برخی از مادربردها دارای نوارهای LED یا صفحه نمایش دیجیتال برای نمایش وضعیت سیستم، مانند وضعیت بوت و خطاها هستند که می‌تواند به تشخیص مشکلات کمک کند.
اسلات‌های کارت گرافیک (GPU Slots)
اسلات‌های PCIe مخصوص کارت گرافیک برای نصب کارت‌های گرافیک اختصاصی طراحی شده‌اند. این اسلات‌ها معمولاً اسلات‌های PCIe x16 هستند و بالاترین سرعت انتقال داده را ارائه می‌دهند.
ویدیوی این آموزش
جمع‌بندی
مادربرد از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هرکدام نقش خاصی در عملکرد سیستم دارند. آشنایی با این بخش‌ها به ما کمک می‌کند تا بتوانیم انتخاب مناسبی برای قطعات سیستم خود داشته باشیم و در صورت نیاز به ارتقاء، با آشنایی کاملتر و آگاهی از نحوه ارتباط بین آنها تصمیمات درستی بگیریم.
با سپاس از همراهی شما. منتظر نظرات ارزشمند شما جهت باکیفیت‌تر شدن محتوای این آموزش هستیم.
