روش‌های تست سلامت هارد دیسک اینترنال و اکسترنال | آموزش گام‌به‌گام

همانطور که می دانیم، هارد دیسک، یکی از حیاتی‌ترین قطعات کامپیوتر است که تمام اطلاعات ما را ذخیره می‌کند.

اگر سلامت آن به خطر بیفتد، ممکن است تمام داده‌هایمان از بین برود.

در این مقاله یاد می‌گیریم چطور سلامت هارد اینترنال و اکسترنال خود را با ابزارهای مختلف بررسی کرده، علائم خرابی را تشخیص دهیم و از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنیم.

۱. چرا باید سلامت هارد دیسک را تست کنیم؟

حتی اگر سیستم ما بدون مشکل کار می‌کند، باز هم ممکن است هارد دیسک در حال خراب شدن باشد.

برخی از نشانه‌های اولیه خرابی شامل موارد زیر است:

• کند شدن زیاد سیستم

• صداهای کلیک یا نویز از هارد

• خطا در باز کردن فایل‌ها

• نمایش پیغام‌هایی مانند “Disk read error” یا “Windows detected a hard disk problem”

اگر این علائم را مشاهده کردیم، باید فوراً سلامت هارد خود را بررسی کنیم (قبل از اینکه هارد دیسک کلا خراب شده و اطلاعتمان از بین برود).

۲. روش‌های تست سلامت هارد دیسک

الف) با ابزارهای داخلی ویندوز

دستور CHKDSK

این ابزار ویندوز برای بررسی و رفع خطاهای سطح فایل‌سیستم کاربرد دارد.

مراحل:

ابتدا منوی Start را باز کرده و عبارت cmd را جستجو می کنیم.

روی آن راست‌کلیک کرده و گزینه Run as administrator را می زنیم.

دستور زیر را وارد می نماییم:

chkdsk C: /f /r

اگر پیغامی ظاهر شد که در ری‌استارت بعدی بررسی شود، تایید کرده و سیستم را ری‌استارت می کنیم.

⚠️ نکته: این روش بیشتر برای رفع خطاهای منطقی مفید است، نه مشکلات سخت‌افزاری فیزیکی.

استفاده از Windows PowerShell

در PowerShell هم می‌توانیم سلامت هارد را ببینیم:

Get-PhysicalDisk

ستون HealthStatus وضعیت هارد را نمایش می‌دهد:

• Healthy : سالم

• Warning : هشدار

• Unhealthy : مشکل دارد

ب) با ابزارهای SMART (Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology)

تمام هاردهای مدرن دارای قابلیت SMART هستند که اطلاعات سلامت درونی هارد را ذخیره می‌کند.

استفاده از دستور WMIC

ابتدا در CMD دستور زیر را تایپ می کنیم:

wmic diskdrive get status

اگر پاسخ “OK” بود یعنی هارد سالم است.

اگر “Caution” یا “Bad” مشاهده کردیم، باید فوراً از اطلاعاتی که لازم داریم بک‌آپ (نسخه پشتیبان) بگیریم.

۳. بهترین نرم‌افزارهای تست سلامت هارد دیسک

1. CrystalDiskInfo (رایگان و محبوب)

• نمایش اطلاعات SMART

• دمای هارد، خطاهای خواندن/نوشتن، زمان روشن بودن

• پشتیبانی از هاردهای HDD، SSD و اکسترنال

2. HD Sentinel

نرم‌افزاری قدرتمند برای مانیتور کامل وضعیت هارد.

نمایش درصد سلامت، عملکرد، دما و پیش‌بینی زمان احتمالی خرابی.

• نسخه رایگان دارد

• مناسب برای کاربران حرفه‌ای

• پشتیبانی از SSD و HDD

3. SeaTools (از Seagate)

ابزار رسمی شرکت Seagate، اما با اکثر برندها کار می‌کند.

• تست سریع و کامل سطح هارد

• سازگار با ویندوز و لینوکس

4. Western Digital Data Lifeguard Diagnostic

اگر هارد ما WD است (برند وسترن دیجیتال)، این ابزار رسمی بهترین گزینه است.

دارای تست سریع (Quick Test) و تست کامل (Extended Test) است.

5. HDDScan

ابزار رایگان و سبک برای اسکن سکتورهای معیوب (Bad Sector).

همچنین دمای لحظه‌ای و پارامترهای SMART را نمایش می‌دهد.

۴. تست سلامت هارد اکسترنال (External HDD)

هارد اکسترنال‌ها نیز دقیقاً مانند مدل‌های داخلی مستعد خرابی هستند.

برای بررسی آن‌ها:

ابتدا هارد دیسک را به پورت USB وصل می کنیم.

درادامه یکی از نرم‌افزارهای بالا (مثلاً CrystalDiskInfo یا HDDScan) را اجرا می کنیم.

سپس از لیست درایوها، هارد اکسترنال را انتخاب و تست SMART را انجام می دهیم.

✅ نکته: اگر نرم‌افزار، هارد اکسترنال را شناسایی نکرد، باید از کابل USB کوتاه‌تر و مستقیم‌تر استفاده کنیم یا هارد را به پورت USB 3.0 وصل کنیم.

۵. علائم هشداردهنده خرابی هارد

• صداهای کلیک، تق‌تق یا نویز غیرعادی

• کندی بیش از حد در باز شدن پوشه‌ها

• خطاهای مکرر در کپی یا انتقال فایل‌ها

• دمای بالاتر از ۵۵ درجه سانتی‌گراد

• ناپدید شدن ناگهانی درایو از My Computer

در صورت مشاهده این علائم، بلافاصله از اطلاعات خود بک‌آپ بگیرید.

۶. نکات مهم برای افزایش عمر هارد دیسک

بهتر است از محافظ برق با کیفیت یا UPS استفاده کنیم.

سیستم را به‌درستی خاموش کنیم.

فضای کافی (بیش از ۱۵٪) درایو را خالی بگذاریم.

هارد را در جای خنک و ثابت نگه داریم و در جایی که هارد امکان لغزش و تکان خوردن دارد قرارش ندهیم.

به‌صورت دوره‌ای سلامت آن را با CrystalDiskInfo بررسی کنیم (تا در صورت نیاز، اطلاعات مهمی که داریم را به هارد دیسک دیگر یا حافظه ی جانبی دیگری منتقل کنیم).

❓ سوالات متداول درباره تست سلامت هارد دیسک

جمع‌بندی

تست سلامت هارد دیسک اینترنال و اکسترنال، کاری ساده اما بسیار حیاتی است.

با استفاده از ابزارهایی مثل CHKDSK، PowerShell و CrystalDiskInfo می‌توانیم از وضعیت هارد خود مطلع شده و قبل از خرابی، اطلاعات ارزشمندمان را نجات دهیم.

⚠️ بهتر است قبل از اینکه دیر شود و داده هایمان از بین برود، با روشهای ساده ای مثل آموزشهای این مقاله، مراقب نعمتهای ارزشمندمان مانند تجهیزات الکترونیکی ای که در اختیار داریم باشیم و قطعا در دراز مدت، هم استفاده مفید خواهیم کرد و هم از هدر رفت هزینه های اضافی جلوگیری خواهد شد.